Magazyn Zmiany, styczeń/06
Tadeusz Wierzchowski
Przewodniczący Sekcji Elektrowni na Węgiel Kamienny
Wchodząc w rok 2024, wszyscy mieli nadzieję, że skończył się okres składania obietnic, przyrzeczeń i całego populizmu, który niesie ze sobą każda kampania wyborcza. Niestety, pomimo tego, że życie pisze coraz to nowe scenariusze, pewne rzeczy się nie zmieniają. Wszyscy ci, którzy wiedzą, jak i kiedy, gdy przychodzi do konrektów, muszą się zapoznać, rozważyć, obmyślić i wprowadzić w życie rozwiązanie, na które trzeba jeszcze znaleźć ogólnopolską linię poparcia. Ta linia powinna być zgodna z koncepcją ogólnoeuropejską. Całkiem inną rzeczą jest to, czy koncepcja preferowana przez zarządzających kontynentem europejskim jest realizowana przez cały świat. Koncepcja zmniejszenia „efektu cieplarnianego” i zdążania do „neutralności klimatycznej” tylko przez kraje europejskie przekłada się przeważnie negatywnie na gospodarkę tych krajów, co ma wpływ na status mieszkańców poszczególnych państw.
Można by lepiej rozważać, czym są dyrektywy, co mają powodować i jak je wprowadzać w życie. Nie wiadomo, dlaczego większość uważa, że w trybie pilnym wprowadza się te nie do końca akceptowalne, a te, które są oczekiwane przez społeczeństwo i bardzo potrzebne, wchodzą z dużym opóźnieniem lub w wersji bardziej pasującej pracodawcom niż pracownikom. Aby wyjaśnić, dlaczego tak się dzieje, trzeba by napisać odrębne opracowanie.
Miniony rok zapisał się nie tyle wstrzemięźliwością w podejmowaniu decyzji, co odwlekaniem ich w czasie. W przypadku gospodarki i przemysłu, a szczególnie strategicznych obszarów, takich jak energetyka czy przemysł chemiczny, jest to czas stracony. Każdy miesiąc braku informacji o kierunkach i strategiach, które będzie realizował nasz kraj w różnych tematach, powoduje, że będziemy spóźnieni i niegotowi na zmiany.
W grupach energetycznych działo się bardzo różnie, choć nie można tego nazwać czasem prosperity. Stwierdzenie, że zarządzający tak dużymi i ważnymi organizacjami wiedzą, co znaczy konstruktywny dialog społeczny, byłoby wielką delikatnością. Ich poprzednicy również, pomimo górnolotnych słów o przejrzystości podejmowanych kroków, podejmowali różnego rodzaju decyzje bez informowania strony społecznej.
Polskiej energetyce wytwórczej nie pomogło wprowadzenie od 14 czerwca 2014 roku nowych regulacji dotyczących „Rynku Energii” i oddanie sterowania oraz decydowania o pracy poszczególnych bloków sztucznej inteligencji. Niestety, dramatycznie wpłynęło to na stan techniczny jednostek, ich sprawność i wyniki ekonomiczne.
Gdyby nie działania strony społecznej, której newralgiczną częścią są przedstawiciele OZZZPRC, być może nadal wiedzielibyśmy tylko, że koncepcja transformacji sektora elektroenergetycznego w Polsce – poprzez powstanie NABE – jest niemożliwa do zrealizowania.
Naciski w Zespole Trójstronnym ds. Branży Energetycznej oraz połączenie jego prac z Zespołem ds. Węgla Brunatnego doprowadziły do tego, że strona rządowa i strona pracodawców podjęły rozmowy na temat wznowienia prac tych zespołów. Efektem tych działań było podpisanie „Porozumienia na przedpolu”, które zabezpiecza warunki pracy i płacy zapisane w zbiorowym prawie pracy poszczególnych spółek energetycznych.
Jednym z ważniejszych zapisów tego porozumienia, oprócz stabilizacji obowiązujących zasad, jest zobowiązanie do wynegocjowania umowy społecznej. To, co w momencie ujawnienia „koncepcji” NABE kilka lat temu wydawało się większości obserwatorów mrzonką i niedorzecznością, dziś jawi się jako słuszne i najlepsze rozwiązanie. Jednak temat ten nie jest już wart rozważania, ponieważ uznano go za niemożliwy do realizacji.
Zarządzający grupami energetycznymi dążą dziś do pozbycia się (wydzielenia) aktywów wytwórczych ze swoich struktur. Szkoda, że nie chcą pamiętać, czyim wysiłkiem te grupy powstały i kto miał na tyle dobre wyniki ekonomiczne, że można było inwestować w rozwój obszarów, które takich wyników nie miały.
Sekcję Elektrowni na Węgiel Kamienny OZZZPRC w różnych gremiach i pracach najczęściej reprezentowali: Tadeusz Wierzchowski, Anna Wesołowska, Roman Michalski, Tomasz Sus, Tomasz Wiercioch i Wojciech Prusik. Wszystkie te prace konsultowano dodatkowo podczas plenarnych posiedzeń Rady Sekcji, posiedzeń Prezydium, zespołów roboczych, posiedzeń Zarządu OZZZPRC oraz licznych nieformalnych rozmów telefonicznych i połączeń elektronicznych.
Efektem tych działań było podpisanie 22 października 2024 roku w Warszawie, w Centrum Partnerstwa Społecznego „DIALOG”, „Porozumienia na przedpolu”. Szkoda tylko, że dokument obejmuje jedynie pracowników podmiotów wytwórczych i kopalni węgla brunatnego. Należy zrobić wszystko, aby podobne porozumienie objęło pracowników innych obszarów polskiej elektroenergetyki.
Drugim z priorytetowych tematów poruszanych przez przedstawicieli Sekcji, który choć nie ma bezpośredniego przełożenia na wynagrodzenia zatrudnionych, ma kluczowy wpływ na możliwość wykonywania przez nich pracy, było współuczestniczenie w konsultacjach Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu opracowywanego przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Niestety, nasze argumenty są słabo słuchane.
Kwestia, która bez wątpienia wymaga większego zdecydowania, to temat powstania nowego PUZP (Ponadzakładowego Układu Zbiorowego Pracy) dla pracowników elektroenergetyki.
Jeżeli chodzi o ruchy kadrowe, to widać stały proces przechodzenia na emeryturę kolejnych roczników zatrudnionych pracowników. Brak długoletnich perspektyw dla energetyki konwencjonalnej oraz niewystarczający poziom wynagrodzeń mogą prowadzić do coraz mniejszej chęci zatrudnienia młodych ludzi w elektrowniach, gdzie wymagana jest wiedza, umiejętności, kwalifikacje, doświadczenie zdobywane latami oraz akceptacja trudnych warunków pracy – w systemie zmianowym, przez 24 godziny na dobę, również w dni wolne.
Członkowie Rady Sekcji spotkali się czterokrotnie na stacjonarnych posiedzeniach plenarnych. Podczas posiedzenia kwietniowego wybrano władze na kolejną kadencję. Skład Rady Sekcji obejmuje obecnie 12 czynnych i zaangażowanych organizacji związkowych oraz 2–3 organizacje współpracujące.
W obecnych warunkach nie zanosi się na powstanie nowych jednostek wytwórczych opalanych węglem kamiennym. W konsekwencji liczebność Sekcji prawdopodobnie nie ulegnie zmianom. Tragiczne jest jednak to, że energia elektryczna uzyskiwana ze spalania węgla jest uważana za „złą” i „niedobrą”. Nikt nie bierze pod uwagę, że wielokrotnie konwencjonalne bloki energetyczne ratują system elektroenergetyczny, gdy brakuje energii zielonej uzyskiwanej z sił natury (słońca, wiatru) i że w najbliższym czasie nie można ich szybko zastąpić.
Wszystkim pracownikom zrzeszonym w OZZZPRC, a szczególnie pracownikom polskiego sektora elektroenergetycznego, życzymy, aby ten nowy rok 2025, który właśnie się rozpoczął, przyniósł poprawę dialogu społecznego (również w sprawach płacowych), nowe, korzystne zapisy Kodeksu pracy, a w życiu zawodowym i prywatnym – dobre zdrowie.
