Magazyn Zmiany, wrzesień/09
Pracownicy coraz chętniej zwracają się po pomoc do Państwowej Inspekcji Pracy. Z raportu podsumowującego działalność PiP wynika, że w 2022 roku niemal dwukrotnie, względem roku 2020, wzrosła liczba skarg składanych przez pracowników.
“Do roku 2020 najliczniejszą grupę skarżących stanowili byli pracownicy. Natomiast od 2021 r. grupą składającą najwięcej skarg są aktualni pracownicy, co może wynikać ze zmieniającej się sytuacji na rynku pracy. Silniejsza pozycja pracownika powoduje, że dochodzi on swoich praw podczas trwania umowy o pracę, a nie dopiero po jej ustaniu. W 2022 r. zwraca uwagę wzrost liczby skarg anonimowych oraz skarg zgłaszanych przez osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych” – czytamy w raporcie.
Jak wynika ze statystyk, skargi najczęściej dotyczyły kwestii wynagrodzeń i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy. Katalog “zażaleń” jest w obszerny i zawiera sprawy dotyczące m.in:
− niewypłacanie lub nieterminowe wypłacanie wynagrodzenia za pracę;
− wypłacanie wynagrodzenia za pracę w wysokości niższej niż wynika to z umowy o pracę albo z przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę;
− niewypłacanie lub obniżanie wynagrodzenia za pracę i/lub dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
− niewypłacanie lub obniżanie ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy;
− niewypłacanie lub obniżanie należnych dodatków wchodzących w skład wynagrodzenia za pracę;
− niewypłacanie lub obniżanie należności z tytułu podróży służbowej.
Inspektorzy na korzyść pracownika rozstrzygnęli w ubiegłym roku 37,4% zarzutów z tej kategorii.
W przypadku zakresu stosunku pracy, skargi najczęściej dotyczyły:
− braku potwierdzenia na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę lub nieterminowej realizacji tego obowiązku;
− niewydania lub nieterminowego wydania świadectwa pracy oraz kwestionowania jego treści;
− zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę;
− nieprawidłowo sporządzonej umowy o pracę;
− nieprawidłowości przy wypowiadaniu i rozwiązywaniu umów o pracę, w szczególności w zakresie stosowania ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
26,1% zarzutów uznano za zasadne.
Pracownicy skarżyli się też na nieprawidłowości z zakresu czasu pracy, wskazując m.in.:
− nieprowadzenie lub nierzetelne prowadzenie ewidencji czasu pracy (braku odzwierciedlania w ewidencji faktycznie przepracowanego czasu pracy, niewykazywania pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej);
− naruszanie prawa do odpoczynku dobowego i tygodniowego;
− naruszanie zakazu powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w niedziele lub święta;
− nieprawidłowe tworzenie rozkładów czasu pracy;
32,7% zarzutów się potwierdziła.
Inspektorzy zajmowali się także sprawami dotyczącymi dyskryminacji w zatrudnieniu, molestowania i mobbingu. W 2022 roku było takich spraw ponad 3 tys. (w 2021 – 2,4 tys.), ale tylko 8,6 % z nich się potwierdziła w toku kontroli.
