Magazyn Zmiany, grudzień/10
Rok podsumowuje przewodnicząca Sekcji Anastazja Karwat
Jesteśmy przedsiębiorstwami o wysokiej energochłonności, a w naszej branży od dawna nie ma spokoju. Podwyżki cen energii, wyzwania związane z normami środowiskowymi oraz rosnąca konkurencja ze strony przedsiębiorstw azjatyckich stanowią ogromne obciążenie dla europejskich hut, prowadząc do drastycznego spadku ich opłacalności. Od stycznia do lipca 2024 roku światowa produkcja stali surowej wyniosła 1,1 miliarda ton, z czego 614 milionów ton pochodziło z Chin. Na rynku pojawili się nowi gracze, tacy jak Tajwan (11 mln ton), Wietnam (13 mln ton – wzrost o 22%) czy Egipt (6 mln ton – wzrost o 10%).
Dodatkowym wyzwaniem są surowe normy środowiskowe narzucone przez Unię Europejską. Zgodnie z polityką dekarbonizacji, do 2030 roku huty muszą zredukować emisję CO₂ o co najmniej 55%. Spełnienie tych wymagań wiąże się z gigantycznymi inwestycjami w nowoczesne technologie i urządzenia, co w praktyce jest finansowo nieosiągalne. Doskonałym przykładem jest tu krakowska huta. 19 lipca 2024 roku ArcelorMittal Poland poinformował o wygaszeniu jedynej działającej baterii koksowniczej w krakowskim oddziale (dawna Huta Sendzimira). Produkcja koksu stała się nieopłacalna, zwłaszcza że w krakowskiej hucie nie działa już żaden wielki piec. Wśród innych przykładów: walcownia rur „Andrzej” w Zawadzkiem, walcownia rur Rurexpol w Częstochowie, aktywa Spółki Alchemia S.A. z grupy Boryszew – pierwsza została zlikwidowana, druga jest w trakcie likwidacji, a wcześniej Alchemia zamknęła kuźnię Batory. Kolejno zawieszono produkcję w Hucie Pokój, a przyszłość Huty Ostrowiec Celsa pozostaje niepewna.
Nasze hutnictwo zmaga się z wysokimi cenami energii, kosztami emisji CO₂ i brakiem rządowych dotacji. Brakuje również rozwiązań pomostowych, czyli wsparcia państwa w tym sektorze, nie tylko na poziomie krajowym, ale również na poziomie UE.
Tymczasem, wracając do sytuacji lokalnej, Huta Częstochowa do 18 listopada 2024 roku funkcjonowała pod szyldem Liberty. Grupa LIBERTY Steel przejęła dzierżawę częstochowskiej huty w grudniu 2020 roku, a przejęcie zakładu zostało sfinalizowane w maju 2021 roku. W październiku 2023 roku grupa całkowicie wstrzymała produkcję w hucie. Pracownicy zostali wysłani do domów, a do czerwca 2024 roku pracodawca wypłacał im wynagrodzenia w pełnej wysokości. W lipcu 2024 roku ogłoszono upadłość częstochowskiej huty, której wierzytelności wyniosły ponad 700 milionów złotych. Tuż po ogłoszeniu upadłości, pracodawca zaprzestał wypłat wynagrodzeń, a syndyk masy upadłościowej przeznaczył dostępne środki wyłącznie na wypłatę pensji, po czym pracownicy pozostali bez wynagrodzenia przez dwa miesiące.
Ciekawostką jest, że wszystkie huty należące do Grupy Liberty w Europie zostały doprowadzone do bankructwa lub są bliskie tego stanu, włącznie z hutą w Australii. Teorie spiskowe sugerują celowe działania tej grupy mające na celu niszczenie konkurencji oraz wyjątkową zdolność do wykorzystywania rządowych dotacji i generowania długów wobec kontrahentów publicznych i prywatnych. Obecnie huta została wydzierżawiona przez spółkę Huta Częstochowa Sp. z o.o., której 100% udziałów należy do skarbu państwa (Węglokoks S.A.). Spółka zadeklarowała chęć zakupu aktywów. W momencie zawarcia umowy dzierżawy, spółka zobowiązała się do uregulowania zaległych wynagrodzeń pracowników huty. Dzierżawa została zawarta na okres czterech miesięcy, z możliwością przedłużenia do osiemnastu miesięcy, w przypadku opóźnień w procesie przetargowym. Były pracodawca, Grupa Liberty, od momentu ogłoszenia upadłości aktywnie utrudniał i spowalniał ten proces.
Sekcja Hutnictwa OZZZPRC przez cały 2024 rok angażowała się w ratowanie huty, współpracując z lokalnymi władzami, politykami, samorządem oraz ministerstwami. Problem częstochowskiej huty był kilkakrotnie poruszany na Zespole ds. Społecznych Warunków Restrukturyzacji Hutnictwa. Współorganizowaliśmy również protest przed Kancelarią Premiera 23 października 2024 roku w obronie zakładu.
„Porozumienie zawarte pomiędzy Węglokoks S.A. a syndykiem to pierwszy krok w kierunku ratowania Huty Częstochowa, jednej z najstarszych hut w Polsce. To bardzo ważny zakład nie tylko dla Częstochowy i Śląska, ale również dla całego polskiego przemysłu, zwłaszcza metalurgicznego. Huta Częstochowa jest kluczowym elementem w łańcuchu dostaw. Stal jest niezbędna zarówno w energetyce, jak i w przemyśle zbrojeniowym. Wiemy, że dzierżawa to jeszcze nie jest ostateczne rozwiązanie, ale otwiera to nową perspektywę w funkcjonowaniu zakładu” – podkreślił Robert Kropiwnicki, sekretarz stanu w Ministerstwie Aktywów Państwowych.
Zgodnie z planami dzierżawcy, produkcja ciekłej stali powinna ruszyć w styczniu 2025 roku, a równocześnie rozpocząć się walcowanie. Przetarg na zakup aktywów planowany jest na wczesną wiosnę. Rynek zweryfikuje wtedy wartość zakładu, a my dowiemy się, kto będzie nowym właścicielem Huty Częstochowa. Wśród potencjalnych inwestorów wymienia się ukraiński Metinvest, Matalplast (Sunningwell) oraz Poviglio (Grupa Liberty), z którymi huta była już wcześniej powiązana kapitałowo lub osobowo, co doprowadziło do jej bankructwa.**
